نشريه سم شناسی غذايی و شيميايی در شماره دسامبر ۲۰۰۶ با انتشار يک گزارش جديد که توسط پژوهشگران ايرانی تهيه شده نشان داده است که اگرچه تلاش بسياری برای مهار افلاتوکسين به عمل آمده اما ميزان آلودگی پسته ايرانی به اين سم همچنان بالاست.
بر اساس نظر آژانس بين المللی تحقيقات سرطان، سم قارچ آسپرژيلوس فلاووس – افلاتوکسين - از جمله سمومی است که منجر به بروز سرطان در کبد می شود. اين سم دارای چهار رده به نام های بی۱، بی۲، جی۱ و جی۲ است که رده سمی بی۱ خطرناکترين آنهاست و از نظر درجه بندی در رده اول عوامل سرطان زا قرار دارد.
افلاتوکسين در انواعی از دانه های خشکبار نظير پسته، انجير، فندق، و حتی ادويه و نارگيل وجود دارد. اما بادام زمينی و ذرت از جمله مهمترين منابع موجود برای افلاتوکسين به شمار می روند.
در ايران بيش از هر نمونه ديگری می توان آثار وجود افلاتوکسين را در پسته رديابی کرد و به دليل رقابت جهانی در بازار پسته، هر نوع آلودگی بيش از ميزان استاندارد منجر به جايگزينی پسته ايرانی با محصولات ساير کشورها می شود.
همخوان با استاندارد آمريکا
بر اساس تحقيق جديد ميزان آلودگی پسته ايرانی به افلاتوکسين در حدود استانداردهای کشور آمريکا و فراتر از استانداردهای کشورهای اروپايی است.
استاندارد کشور آمريکا برای بالاترين ميزان افلاتوکسين در پسته به حدود ۲۰ نانوگرم (يک ششم گرم) به ازای هر گرم پسته و در کشورهای اروپايی به حدود ۴ نانوگرم به ازای هر گرم می رسد و اين در حاليست که مجموع آلودگی پسته ايرانی به افلاتوکسين به حدود ۱۶ نانوگرم به ازای هر گرم پسته می رسد.
گرچه از نظر استانداردهای بهداشتی پسته ايرانی قابل صدور به کشور آمريکاست اما محدوديت های سياسی منجر به بسته بو دبازارهای اين کشور به روی صادرات پسته ايرانی شده استن
بر اساس برآورد کارشناسان سازمان جهانی بهداشت و سازمان خواروبار و کشاورزی ملل متحد استفاده از پسته آلوده به ميزان استانداردهای آمريکا و ايران در کشورهای اروپايی منجر به افزايش تعداد مبتلايان به سرطان کبد خواهد شد.
نگرانی از افزايش مبتلايان به سرطان کبد در کشورهای اروپايی که ميزان ابتلا به ساير بيماری های کبدی نظير هپاتيت بی در اين کشورها نيز بسيار پائين تر از نقاط ديگر جهان است باعث شده تا صادرات پسته ايرانی به اروپا با سختگيری های بهداشتی بيشتری همراه شود.
در کنار نتايج مرتبط با آلودگی پسته ايرانی، نتايج حاصل از تحقيقات گروه های اروپايی نيز نشان می دهد ميزان آلودگی در بسياری از کشورهای اروپايی نيز بسيار بيشتر از استانداردهای همان کشورهاست.
به عنوان مثال در حالی که مجموع ميزان آلودگی برای پسته در اروپا نبايد بيش از ۴ نانوگرم به ازای هر گرم باشد، اما ۵/۱۱ (يازده و نيم) درصد از محصول پسته بريتانيا و ۵/۹ (نه و نيم) درصد از محصول پسته سوئد دچار آلودگی بيش از استاندارد است. با اين حال آلودگی پسته ايرانی که مشتريان بيشتری دارد به مراتب از آلودگی محصولات داخلی اروپا بيشتر است.
به عقيده پژوهشگران آنچه باعث آلودگی بيش از حد پسته ايرانی به افلاتوکسين شده استفاده از روش های سنتی در برداشت، انبارداری و نقل و انتقال محصول پسته است که عليرغم تلاش های سازمان مرتبط با صنعت پسته در ايران، روش های سنتی همچنان به حد قابل قبولی ارتقا پيدا نکرده اند.
مغز پسته سرشار از دو اسيد چرب ضروری برای بدن به نام های لينولئيک و لينولنيک است. قارچ آسپرژيلوس در شرايط مساعد به مغز پسته حمله می کند و با پوسيده کردن آن منجر به توليد سمی به نام افلاتوکسين می شود که در اثر تجمع در بافت های کبدی به بروز سرطان کبد می انجامد.
.
