پوست بزرگترين عضو بدن و وظيفه آن ذخيره چربی ـ خنک نگهداشتن بدن و ساختن ويتامين D در بدن است و بدن را از عفونت، نور، از دست رفتن آب و ساير مايعات و جراحت حفاظت می کند.
سرطان پوست بيماری است که در آن سلولهای بدخيم از بافت پوست نشات می گيرند و به طور نامنظم و فزاينده ای تکثير و به طريقی از سيستم ايمنی و دفاعی بدن عبور می کنند بدون اينکه موجب عکس‌العمل تدافعی و تهاجمی در سيستم ايمنی بدن شوند. مهمترين عامل پيشتاز و مستعد سرطان پوست، جهش در DNA سلول بر اثر اشعه ماورای بنفش است که منجر به شروع تراريختی سلول و سرطانی شدن آن می شود.
با توجه به نوع سلول پوستی که دچار تراريختی و سرطان شده است اشکال مختلفی از سرطان پوست وجود دارد که هر کدام نشانه ها و عوارض خاص خود را دارند. شايع ترين اشکال سرطان پوست عبارتند از:
I ـ سرطان سلولهای بنيانی يا پايه (Basal Cell Carcinoma)IIـ سرطان سلولهای فلسی (Squamous Cell Carcinoma )IIIـ سرطان سلولهای ملانوسيست ( ملانوما) ( Melanoma)
سرطان سلول های بنيانی
سرطان سلولهای بنيانی شايع ترين نوع سرطان پوست به شمار می آيد و نسبت به ديگر اشکال سلولهای سرطانی پوست خطر کمتری دارد. سرطان سلولهای بنيانی که در پايه اپيدرم (لايه خارجی پوست) قرار دارند سرعت رشد کم و آرام داشته و به ندرت گسترش می يابند.
سبب شناسی سرطان سلولهای بنيانی پوست عبارت است از: در معرض تابش نور شديد آفتاب قرار گرفتن بدن از جمله صورت، گوشها، گردن، سر، شانه ها و پشت، تماس با مواد شيميايی مانند آرسنيک و مواد راديو اکتيو، جراحتهای باز، سوختگی، خالکوبی و واکنشهای حساسيتی نسبت به واکسن.
افرادی که پوست و موی روشن و چشم آبی، سبز و خاکستری دارند و همچنين اشخاصی که مشاغل آنها در فضای باز است و به طور متوالی در معرض نور آفتاب هستند نيز از خطر بالا تری برای ابتلا به سرطان سلولهای بنيانی پوست برخوردارند.
علائم هشدار دهنده سرطان بنيانی پوست
زخمهای بازی که خونريزی در آن پس از سه هفته يا بيشتر ترميم نيافته باشد.
لکه سرخ يا حساسيتی که ممکن است حالت خشکی درد و يا خارش داشته و بهبود نيابد.
بر آمدگی شفافی که به رنگ صورتی- قرمز- سفيد است و يا در افراد با پوستهای تيره به رنگ قهوه ای و سياه نمايان شود و گاهی با خال اشتباه گرفته می شود.
لکه صورتی که با حاشيه بر آمده و فرو رفتگی خشک در مرکز آن همراه است در اين مورد با رشد لکه، رشته های نازک رگهای خونی ممکن است بر سطح آن ايجاد شود.سرطان سلولهای فلسی پوست
سرطان سلولهای فلسی دومين شکل شايع سرطان پوست به شمار می رود که می تواند تمام بدن از جمله لايه های مخاطی را در بر گيرد.
اکثر اشکال سرطان سلولهای فلسی مدتها به لايه اپيدرم محدود می ماند و در صورت درمان نشدن به لايه های زيرين پوست سرايت کرده و بافتهای ديگر را مورد تهاجم قرار می دهد.
در معرض تابش نور شديد آفتاب قرار گرفتن اعضای بدن مانند صورت، گردن، اطراف گوشها، پوست سر بدون پوشش مو، دست، شانه، پشت بدن و لب پايين دهان از جمله علل ابتلا به اين نوع سرطان است.
زخمهای باز، تابش اشعه ايکس و تماس با مواد شيميايی مانند آرسنيک و فراورده های نفتی از ديگر عوامل ابتلا به سرطان سلولهای فلسی پوست است. درمان توسط داروهای سرکوبگر سيستم دفاعی بدن احتمال ابتلا به اين نوع سرطان پوست را افزايش می دهد. نشانه های ابتلا به اين نوع سرطان در موارد بسيار معدودی در پوستهای سالم ديده شده است که محققان آن را ناشی از عوامل ژنتيکی تلقی می کنند.
علائم هشدار دهنده سرطان سلولهای فلسی پوست
رشد ضايعه زگيل مانند که حالت خشکی پيدا و خونريزی کند.
لکه فلس مانند با حاشيه نامنظم که ممکن است حالت خشکی و خونريزی داشته باشد.
زخم بازی که خونريزی داشته و يا خشک شده و برای مدت طولانی بهبود نيافته باشد.
وجود توده ای برآمده که مرکز آن فرو رفته و خونريزی کند. چنين توده ای ممکن است سريع بزرگ تر شود.
سرطان ملانوما (Melanoma)
نمونه ای از سرطان ملانوما
سرطان ملانوما رشد بدخيم سلولهای ملانوميسم است. اين سلولها رنگدانه تيره پوست، مو، چشم و خالهای بدن را توليد می کنند. از اين رو تومورهای ملانوما اکثراً قهوه ای و يا سياه است. ولی در موارد معدودی نيز سرطانهای ملانوم رنگدانه توليد نکرده و به رنگ پوست صورتی- قرمز و يا بنفش ظاهر می شوند.
ملانوما از خطرناک ترين انواع اشکال سرطان پوست بشمار می رود. اين نوع سرطان اگر زود تشخيص داده شود درمان ۱۰۰% آن امکان پذير است. اما چنانچه حالت تهماجمی پيدا کرده و به ساير بافتهای بدن سرايت کند درمان آن امکان پذير نخو اهد بود .
اشکال سرطانهای ملانوم به چهار دسته تقسيم می شوند:
ملانو م سطحی :(Superficial Spreading Melanoma) اين نوع ملا نوم به صورت لکه ای مسطح و يا کمی بر آمده با حاشيه نامنظم ظاهر می شود. اين لکه ممکن است به رنگها ی قهوه ای –سياه – قرمز –آبی ويا سفيد نيز ظاهر شود.
لنتيگو ماليگنا (Lentigo maligna)
لنتيگو ما ليگنا مانند ملانومهای سطحی نزديک به سطح پوست رشد می کند و همراه با سايه های برنزه – قهوه ای و يا قهوه ای تيره همراه است. اين سرطان که به آهستگی رشد می کند و ممکن است به ملانوم لنتيگو ماليگنا ( Lentigo maligna melanoma) که حالت تهاجمی دارد تبديل شود.
ملانوم اکرال لنتيجينوس (Acral lentiginous melanoma)
ملانوم اکرال لنتيجينوس قبل از اينکه لا يه های عميق تر پوست را در بر بگيرد، ابتدا به طور سطحی رشد می کند. اين نوع ملانوما با ساير اشکال ملانوم متفاوت است زيرا به شکل سايه های سياه و يا قهوه ای زير ناخنها ، کف پا و يا کف دست نمايان می شود. اين نو ع سرطان از شايع ترين اشکال ملا نوما در بين سياه پوستان آمريکايی و آسيايی است و از جمله نادرترين اشکال ملانوما در بين سياهپوستان آفريقايی است.
ملانوم گره ای (Nodular melanoma)
ملانوم گره ای معمولاً جنبه تهاجمی داشته و زمانی تشخيص داده می شود که سطح آن بر آمده شده است. رنگ اين گره ها اکثراً سياه و بعضی اوقات آبی، خاکستری، سفيد، قهو ه ای، برنزه، قرمز و يا همرنگ پوست است. اين نوع سرطان معمولاً در تنه، پا، دست افراد مسن و بر روی سر مردان ديده می شود. اين نوع سرطان شديد ترين و تهاجمی ترين نوع سرطان ملانوم است.
الگوهای درمانی سرطان پوست
تظاهرات بالينی سرطان پوست در هر شخص متفاوت است از اين رو تعيين درمان مناسب بستگی به سن، وضعيت بدن، سابقه طبی بيمار، پيشرفت بيماری، سازگاری بدن بيمار با دارو و الگوهای مختلف درمانی دارد.
در مجموع الگوهای درمانی سرطان پوست عبارتند از:
جراحی: برداشتن بافت بدخيم و کمی از بافت سالم پوست که روش معمول الگوی درمانی سرطان پوست است و به اشکال مختلف انجام می شود و عبارتند از:
-کرايوتراپی (Cryo surgery) يا استفاده درمانی از سرمای شديد برای تخريب بافت. در اين روش ضايعه بدخيم با استفاده از نيتروژن مايع منجمد شده و در نتيجه آن، سلولهای سرطانی نابود شده و از بين می روند.
-خشکاندن و تخريب بافتهای سرطانی از طريق جريان الکتريکی پرفرکانس (ctrodesiccation) .
- کورتاژ (curettage) يا پاک کردن سطح مبتلا به بيماری با استفاده از کورت (وسيله قاشقی شکل). در اين روش جراح ضايعه بدخيم را تراشيده و به وسيله کورت پاک و تميز می کند.
-پيوند پوست (Graft) که بر روی بستر پوست آسيب ديده ناشی از جراحی و برداشتن توده سرطانی حاصل شده انجام می‌گيرد.
- درمان ليزری که به وسيله پرتو نوری ليزر، سلولهای سرطانی برداشته شده و از بين می روند.
-جراحی ميکروگرافی مُه (Mohs micrographic surgery) در اين روش ضايعه سرطانی با کمترين صدمه به بافت سالم برداشته می شود و طی آن، جراح با استفاده از ميکروسکوپ مقطع بافت سرطانی را مورد بررسی قرار می دهد تا به طور کامل از نابودی سلول سرطانی اطمينان حاصل کند.
راديوتراپی‌ـ الگوی درمانی ضايعه سرطانی با استفاده از اشعه يونيزان که منجربه انهدام سلولهای سرطانی و کوچک شدن اندازه ضايعه سرطانی می شود.
شيمی درمانی‌ـ استفاده از داروهای شيميايی منجر به انهدام سلولهای سرطانی پوست می شود. برای درمان سرطان پوست دو نوع شيمی درمانی وجود دارد:
-شيمی درمانی موضعی که استعمال لوسيون يا کرم بر روی پوست است که منجربه انهدام سلولهای بدخيم می‌شود. در اين روش کرم و لوسيونهای شيميايی که معمولا حاوی اسيد تريکلرو-استيک (trichloroacetic acid) هستند روی پوست قرار داده می‌شوند (نبايد روی پوست ماليده شود).-شيمی درمانی بالينی که داروهای شيميايی از طريق خوراکی يا تزريق وريدی و يا داخل عضلانی تجويز می‌شود.
شيمی درمانی الکتريکی‌ـ استفاده از الگوی شيمی درمانی توأم با ارتعاشات الکتريکی جهت مهار کردن رشد فزاينده سرطان پوست.
پرتو درمانی Therapy) photodynamicـ فوتوديناميک تراپی استفاده از رنگ و نور است. در اين شيوه رنگ به داخل يک وريد تزريق و سپس در تمام بدن منتشر می شود. بعد از چند روز، اين رنگ فقط در سلولهای بدخيم باقی می ماند. سپس با تابش نور قرمز رنگ ليزری رنگ درون سلول سرطانی نور را جذب می‌کند و منجر به عکس العمل فوتوشيميايی که مخرب سلولها است، می شود.
درمان بيولوژيکی يا ايمنولوژيک که مشتمل بر بازسازی، تحريک، هدايت و تقويت سيستم طبيعی دفاعی بدن بيمار است و با استفاده از آنتی بادی و هدايت سيستم دفاعی خود بيمار جهت مبارزه با سرطان صورت می گيرد. استفاده از عواملی مانند اينترفرون‌ـ سلولهايی که فعاليت ضدتوموری مستقيم دارند، و آنتی بادی های مونوکلونال که اثرات تداخل بقاء سلول را دارند، رشد سرطان را کاهش می دهد.
سرطان پوست يکی از شايع ترين و در عين حال قابل پيشگيری ترين سرطان ها است. اکثر اشکال سرطان پوست در نقاط برهنه بدن مانند صورت، دست، ساعد و گوش ايجاد ميشود از اين رو پوست بايد در برابر اشعه خورشيد محفوظ بماند و کرمهای ضد آفتاب مناسب که فاکتور محافظت در برابر آفتاب آنها (SPF) پانزده يا بيشتر است توصيه ميشود.
سرطان پوست بيماری است که در آن سلولهای بدخيم از بافت پوست نشات می گيرند و به طور نامنظم و فزاينده ای تکثير و به طريقی از سيستم ايمنی و دفاعی بدن عبور می کنند بدون اينکه موجب عکس‌العمل تدافعی و تهاجمی در سيستم ايمنی بدن شوند. مهمترين عامل پيشتاز و مستعد سرطان پوست، جهش در DNA سلول بر اثر اشعه ماورای بنفش است که منجر به شروع تراريختی سلول و سرطانی شدن آن می شود.
با توجه به نوع سلول پوستی که دچار تراريختی و سرطان شده است اشکال مختلفی از سرطان پوست وجود دارد که هر کدام نشانه ها و عوارض خاص خود را دارند. شايع ترين اشکال سرطان پوست عبارتند از:
I ـ سرطان سلولهای بنيانی يا پايه (Basal Cell Carcinoma)IIـ سرطان سلولهای فلسی (Squamous Cell Carcinoma )IIIـ سرطان سلولهای ملانوسيست ( ملانوما) ( Melanoma)
سرطان سلول های بنيانی
سرطان سلولهای بنيانی شايع ترين نوع سرطان پوست به شمار می آيد و نسبت به ديگر اشکال سلولهای سرطانی پوست خطر کمتری دارد. سرطان سلولهای بنيانی که در پايه اپيدرم (لايه خارجی پوست) قرار دارند سرعت رشد کم و آرام داشته و به ندرت گسترش می يابند.
سبب شناسی سرطان سلولهای بنيانی پوست عبارت است از: در معرض تابش نور شديد آفتاب قرار گرفتن بدن از جمله صورت، گوشها، گردن، سر، شانه ها و پشت، تماس با مواد شيميايی مانند آرسنيک و مواد راديو اکتيو، جراحتهای باز، سوختگی، خالکوبی و واکنشهای حساسيتی نسبت به واکسن.
افرادی که پوست و موی روشن و چشم آبی، سبز و خاکستری دارند و همچنين اشخاصی که مشاغل آنها در فضای باز است و به طور متوالی در معرض نور آفتاب هستند نيز از خطر بالا تری برای ابتلا به سرطان سلولهای بنيانی پوست برخوردارند.
علائم هشدار دهنده سرطان بنيانی پوست
زخمهای بازی که خونريزی در آن پس از سه هفته يا بيشتر ترميم نيافته باشد.
لکه سرخ يا حساسيتی که ممکن است حالت خشکی درد و يا خارش داشته و بهبود نيابد.
بر آمدگی شفافی که به رنگ صورتی- قرمز- سفيد است و يا در افراد با پوستهای تيره به رنگ قهوه ای و سياه نمايان شود و گاهی با خال اشتباه گرفته می شود.
لکه صورتی که با حاشيه بر آمده و فرو رفتگی خشک در مرکز آن همراه است در اين مورد با رشد لکه، رشته های نازک رگهای خونی ممکن است بر سطح آن ايجاد شود.سرطان سلولهای فلسی پوست
سرطان سلولهای فلسی دومين شکل شايع سرطان پوست به شمار می رود که می تواند تمام بدن از جمله لايه های مخاطی را در بر گيرد.
اکثر اشکال سرطان سلولهای فلسی مدتها به لايه اپيدرم محدود می ماند و در صورت درمان نشدن به لايه های زيرين پوست سرايت کرده و بافتهای ديگر را مورد تهاجم قرار می دهد.
در معرض تابش نور شديد آفتاب قرار گرفتن اعضای بدن مانند صورت، گردن، اطراف گوشها، پوست سر بدون پوشش مو، دست، شانه، پشت بدن و لب پايين دهان از جمله علل ابتلا به اين نوع سرطان است.
زخمهای باز، تابش اشعه ايکس و تماس با مواد شيميايی مانند آرسنيک و فراورده های نفتی از ديگر عوامل ابتلا به سرطان سلولهای فلسی پوست است. درمان توسط داروهای سرکوبگر سيستم دفاعی بدن احتمال ابتلا به اين نوع سرطان پوست را افزايش می دهد. نشانه های ابتلا به اين نوع سرطان در موارد بسيار معدودی در پوستهای سالم ديده شده است که محققان آن را ناشی از عوامل ژنتيکی تلقی می کنند.
علائم هشدار دهنده سرطان سلولهای فلسی پوست
رشد ضايعه زگيل مانند که حالت خشکی پيدا و خونريزی کند.
لکه فلس مانند با حاشيه نامنظم که ممکن است حالت خشکی و خونريزی داشته باشد.
زخم بازی که خونريزی داشته و يا خشک شده و برای مدت طولانی بهبود نيافته باشد.
وجود توده ای برآمده که مرکز آن فرو رفته و خونريزی کند. چنين توده ای ممکن است سريع بزرگ تر شود.
سرطان ملانوما (Melanoma)
نمونه ای از سرطان ملانوما
سرطان ملانوما رشد بدخيم سلولهای ملانوميسم است. اين سلولها رنگدانه تيره پوست، مو، چشم و خالهای بدن را توليد می کنند. از اين رو تومورهای ملانوما اکثراً قهوه ای و يا سياه است. ولی در موارد معدودی نيز سرطانهای ملانوم رنگدانه توليد نکرده و به رنگ پوست صورتی- قرمز و يا بنفش ظاهر می شوند.
ملانوما از خطرناک ترين انواع اشکال سرطان پوست بشمار می رود. اين نوع سرطان اگر زود تشخيص داده شود درمان ۱۰۰% آن امکان پذير است. اما چنانچه حالت تهماجمی پيدا کرده و به ساير بافتهای بدن سرايت کند درمان آن امکان پذير نخو اهد بود .
اشکال سرطانهای ملانوم به چهار دسته تقسيم می شوند:
ملانو م سطحی :(Superficial Spreading Melanoma) اين نوع ملا نوم به صورت لکه ای مسطح و يا کمی بر آمده با حاشيه نامنظم ظاهر می شود. اين لکه ممکن است به رنگها ی قهوه ای –سياه – قرمز –آبی ويا سفيد نيز ظاهر شود.
لنتيگو ماليگنا (Lentigo maligna)
لنتيگو ما ليگنا مانند ملانومهای سطحی نزديک به سطح پوست رشد می کند و همراه با سايه های برنزه – قهوه ای و يا قهوه ای تيره همراه است. اين سرطان که به آهستگی رشد می کند و ممکن است به ملانوم لنتيگو ماليگنا ( Lentigo maligna melanoma) که حالت تهاجمی دارد تبديل شود.
ملانوم اکرال لنتيجينوس (Acral lentiginous melanoma)
ملانوم اکرال لنتيجينوس قبل از اينکه لا يه های عميق تر پوست را در بر بگيرد، ابتدا به طور سطحی رشد می کند. اين نوع ملانوما با ساير اشکال ملانوم متفاوت است زيرا به شکل سايه های سياه و يا قهوه ای زير ناخنها ، کف پا و يا کف دست نمايان می شود. اين نو ع سرطان از شايع ترين اشکال ملا نوما در بين سياه پوستان آمريکايی و آسيايی است و از جمله نادرترين اشکال ملانوما در بين سياهپوستان آفريقايی است.
ملانوم گره ای (Nodular melanoma)
ملانوم گره ای معمولاً جنبه تهاجمی داشته و زمانی تشخيص داده می شود که سطح آن بر آمده شده است. رنگ اين گره ها اکثراً سياه و بعضی اوقات آبی، خاکستری، سفيد، قهو ه ای، برنزه، قرمز و يا همرنگ پوست است. اين نوع سرطان معمولاً در تنه، پا، دست افراد مسن و بر روی سر مردان ديده می شود. اين نوع سرطان شديد ترين و تهاجمی ترين نوع سرطان ملانوم است.
الگوهای درمانی سرطان پوست
تظاهرات بالينی سرطان پوست در هر شخص متفاوت است از اين رو تعيين درمان مناسب بستگی به سن، وضعيت بدن، سابقه طبی بيمار، پيشرفت بيماری، سازگاری بدن بيمار با دارو و الگوهای مختلف درمانی دارد.
در مجموع الگوهای درمانی سرطان پوست عبارتند از:
جراحی: برداشتن بافت بدخيم و کمی از بافت سالم پوست که روش معمول الگوی درمانی سرطان پوست است و به اشکال مختلف انجام می شود و عبارتند از:
-کرايوتراپی (Cryo surgery) يا استفاده درمانی از سرمای شديد برای تخريب بافت. در اين روش ضايعه بدخيم با استفاده از نيتروژن مايع منجمد شده و در نتيجه آن، سلولهای سرطانی نابود شده و از بين می روند.
-خشکاندن و تخريب بافتهای سرطانی از طريق جريان الکتريکی پرفرکانس (ctrodesiccation) .
- کورتاژ (curettage) يا پاک کردن سطح مبتلا به بيماری با استفاده از کورت (وسيله قاشقی شکل). در اين روش جراح ضايعه بدخيم را تراشيده و به وسيله کورت پاک و تميز می کند.
-پيوند پوست (Graft) که بر روی بستر پوست آسيب ديده ناشی از جراحی و برداشتن توده سرطانی حاصل شده انجام می‌گيرد.
- درمان ليزری که به وسيله پرتو نوری ليزر، سلولهای سرطانی برداشته شده و از بين می روند.
-جراحی ميکروگرافی مُه (Mohs micrographic surgery) در اين روش ضايعه سرطانی با کمترين صدمه به بافت سالم برداشته می شود و طی آن، جراح با استفاده از ميکروسکوپ مقطع بافت سرطانی را مورد بررسی قرار می دهد تا به طور کامل از نابودی سلول سرطانی اطمينان حاصل کند.
راديوتراپی‌ـ الگوی درمانی ضايعه سرطانی با استفاده از اشعه يونيزان که منجربه انهدام سلولهای سرطانی و کوچک شدن اندازه ضايعه سرطانی می شود.
شيمی درمانی‌ـ استفاده از داروهای شيميايی منجر به انهدام سلولهای سرطانی پوست می شود. برای درمان سرطان پوست دو نوع شيمی درمانی وجود دارد:
-شيمی درمانی موضعی که استعمال لوسيون يا کرم بر روی پوست است که منجربه انهدام سلولهای بدخيم می‌شود. در اين روش کرم و لوسيونهای شيميايی که معمولا حاوی اسيد تريکلرو-استيک (trichloroacetic acid) هستند روی پوست قرار داده می‌شوند (نبايد روی پوست ماليده شود).-شيمی درمانی بالينی که داروهای شيميايی از طريق خوراکی يا تزريق وريدی و يا داخل عضلانی تجويز می‌شود.
شيمی درمانی الکتريکی‌ـ استفاده از الگوی شيمی درمانی توأم با ارتعاشات الکتريکی جهت مهار کردن رشد فزاينده سرطان پوست.
پرتو درمانی Therapy) photodynamicـ فوتوديناميک تراپی استفاده از رنگ و نور است. در اين شيوه رنگ به داخل يک وريد تزريق و سپس در تمام بدن منتشر می شود. بعد از چند روز، اين رنگ فقط در سلولهای بدخيم باقی می ماند. سپس با تابش نور قرمز رنگ ليزری رنگ درون سلول سرطانی نور را جذب می‌کند و منجر به عکس العمل فوتوشيميايی که مخرب سلولها است، می شود.
درمان بيولوژيکی يا ايمنولوژيک که مشتمل بر بازسازی، تحريک، هدايت و تقويت سيستم طبيعی دفاعی بدن بيمار است و با استفاده از آنتی بادی و هدايت سيستم دفاعی خود بيمار جهت مبارزه با سرطان صورت می گيرد. استفاده از عواملی مانند اينترفرون‌ـ سلولهايی که فعاليت ضدتوموری مستقيم دارند، و آنتی بادی های مونوکلونال که اثرات تداخل بقاء سلول را دارند، رشد سرطان را کاهش می دهد.
سرطان پوست يکی از شايع ترين و در عين حال قابل پيشگيری ترين سرطان ها است. اکثر اشکال سرطان پوست در نقاط برهنه بدن مانند صورت، دست، ساعد و گوش ايجاد ميشود از اين رو پوست بايد در برابر اشعه خورشيد محفوظ بماند و کرمهای ضد آفتاب مناسب که فاکتور محافظت در برابر آفتاب آنها (SPF) پانزده يا بيشتر است توصيه ميشود.
No comments:
Post a Comment